Voor mensen die het moeilijk vinden om te lezen en het leren daardoor wordt belemmerd of onmogelijk lijkt, komt vaak de diagnose ‘lees – en leerstoornissen’ als uitslag.
Woordblindheid of dyslexie is een diagnose die gesteld wordt door bijvoorbeeld een team van psychologen en onderwijs-deskundigen na het uitvoeren van een heel breed onderzoek bij mensen met lees- en leerklachten.
Het lezen van letters en woorden is een taak die de meeste mensen met één of twéé ogen uitvoeren.
Blinden en zeer slechtziende mensen wordt geleerd om met de vingertoppen te lezen: zij leren patroontjes van hoger liggende dotjes op een dik papieren vel of op een mechanisch pennetjes systeem te herkennen. Dat heet ‘Braille-schrift’.
Woordblindheid of dyslexie op zichzelf wordt door de optometrist niet behandeld; wij meten en controleren de ogen.
Het is belangrijk dat bij alle mensen met lees- en leerklachten eerst wordt bepaald of een ontwikkeling- of een groei-afwijking in één van de ogen of bijvoorbeeld de groep oogspieren de oorzaak zou kunnen zijn. Een verminderde samenwerking tussen de ogen die als een goed team moeten samenwerken om te kunnen lezen zou ook deze klachten kunnen veroorzaken of misschien wat verergeren.
Als kinderen een leuke start gemaakt hebben op de school, en dan plotseling ‘niet meer mee kunnen komen’ dan is het vooral belangrijk om groei-gerelateerde spierklachten of ongelijke groei van de schedel en de pezen en om het oog liggende weefsels uitgebreid te onderzoeken. Als ze al een bril dragen, dan is het belangrijk om te onderzoeken of die bril misschien tegenwerkt bij de taak dichtbij en er moet worden uitgesloten dat een (verkeerde) bril correctie het probleem veroorzaakt.
Hoewel deze kinderen een normale intelligentie hebben, lopen zij door leesmoeilijkheden vaak een achterstand op, die veroorzaakt wordt door de verminderde samenwerking van beide ogen.
Een Optometrie Praktijk die vooral de functie en de samenwerking van de ogen onderzoekt vindt u op een aantal plaatsen in ons land. De Functionele Optometrist heeft zich gespecialiseerd in onderzoek en behandeling van kinderen met een fixatie disparatie, waardoor er mogelijk lees- en leerproblemen ontstaan.
Het is al heel vaak voorgekomen dat kinderen met een diagnose van een psycholoog of orthopedagoog ( waaronder kinderen met NLD, ADD en ADHD) door de andere benadering van de optometrist van een groot deel van hun klachten zijn ‘bevrijd’ door het opsporen van een ongelijke groei van de ogen en die daarna te compenseren met oefeningen en zonodig te ondersteunen met een bril.
NLD is de Engelstalige afkorting voor “Nonverbal Learning Disorder” (soms ook Nonverbal Learning Disabilities) vrij vertaald betekent dit: “Niet Verbale Leerstoornis”.
Kenmerken
Met name bij kinderen kunnen we vaak één of meer van de volgende verschijnselen herkennen:
- dansende of bewegende letters blijven zien
- de vinger moeten gebruiken bij het lezen
- te veel bezig blijven met spellen: géén ‘woordbeeld’
- niet direct van een tekst kunnen begrijpen waar over het gaat
- niet lang achter elkaar kunnen lezen
- slechte concentratie
- een hekel hebben aan kleine letters
- geregeld hoofdpijn of branderige ogen hebben
- bij jonge kinderen soms ook buikkramp klachten
- bedplassen door spanning op school
- helemaal uitgeblust of juist erg druk uit school terugkomen
- wagenziek
Meestal zijn er ook coördinatieproblemen zoals: onhandigheid, matig in balspelen, struikelen en vallen, laat gaan fietsen en steeds slordig of gevaarlijk blijven fietsen.
Checklist voor kinderen
In samenwerking met de Amerikaanse organisaties OEP, NORA, COVD en de Duitse organisatie IVBS zijn er uitgebreide ‘checklists’ gemaakt om een indicatie te krijgen of er sprake zou kunnen zijn van afwijkingen in de visuele processen.
Deze test is gemaakt voor kinderen vanaf zes jaar.
Onderzoek optometrist
De optometrist sluit alle organische en oogheelkundige afwijkingen uit die de oorzaak van de klachten zouden kunnen zijn.
De optometrist is bevoegd om daarbij zonodig gebruik te maken van diagnostische farmaca (oogdruppels).
Wanneer wij oogdruppels gebruiken wordt u dit van tevoren verteld.
Functioneel onderzoek door (functioneel) optometrist
Afhankelijk van de voorgeschiedenis van de klachten wordt gekozen voor een meetmethode of methodiek.
Vraag gerust om wat informatie voorafgaande aan uw bezoek.
Wachttijden
Ik werk in deeltijd, maar doe mijn best om de wachttijden voor het onderzoek zo kort mogelijk te houden.
Taakgebieden optometrist
Uitgaande van het beroepsprofiel en de doelstelling van de opleiding, zijn de eindtermen van de opleiding te groeperen in de gedefinieerde taakgebieden. De Faculteit Gezondheidszorg van de Hogeschool van Utrecht beschreef die bevoegdheden.
Oplossing
Een oplossing voor deze problemen kan gevonden worden in één of een combinatie van:
- Bril of Contactlenzen
- Prisma oefenbril met visuele training
- Visuele training ofwel oog-samenwerkings-training
- Kleurcorrectie filters
Soms is een oogcorrectie met normale brillenglazen of bijvoorbeeld contactlenzen al voldoende om veel van de klachten over het lezen en leren weg te nemen. Als dat niet voldoende is dan kunnen we overgaan tot één van de andere bovenstaande oplossingen.
Wilt u wat doorlezen over lees- en leerproblemen en de rol van de optometrist; er is een scriptie die is geschreven als examenopdracht voor de opleiding Optometrie aan de Hogeschool van Utrecht.
(u kunt die per e-mail opvragen)
Een optometrisch onderzoek geeft inzicht in het functioneren van het lichaam, en wij werken alleen met het visueel systeem.
Daarom heeft u voor uzelf of uw kind ook andere beroepen in de gezondheidszorg nodig.
Eventuele doorverwijzing naar een geschikte behandelaar die ik heb gedaan in het verleden waren naar huisarts, orthoptist en/of oogarts, osteopaat, chiropractor, manueel therapeut, kinder-fysiotherapeut, logopedist, orthopedagoog, motorisch remedial teacher.